Jesteśmy świadkami rewolucji energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii i wszyscy planujący budowę lub modernizację domu jednorodzinnego powinni wziąć w niej udział. Wykorzystanie efektywnych systemów, praktycznie zeroemisyjnych to poprawa jakości naszego życia.
Dr inż. Dorota Bartosz
Ekspert projektów Smarter Finance for Families oraz Build Upon² w Polskim Stowarzyszeniu Budownictwa Ekologicznego PLGBC
Przede wszystkim powinniśmy wyeliminować stosowanie kotłów na paliwo stałe, które nie są rozwiązaniem ekologicznym, a poza tym wymagają częstej obsługi i przeglądów, nie wspominając o odpowiedniej powierzchni kotłowni i składu opału. Ponadto ze względu na często złą jakość paliw stałych sprawność tych kotłów znacznie spada, co znacząco podnosi rachunki za ogrzewanie.
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii nie musi być droższym rozwiązaniem, jeśli zadbamy o odpowiednią konstrukcję budynku i wykorzystywane materiały budowlane. Budujmy domy o zwartej bryle i prostych, nieskomplikowanych geometrycznie dachach. Po pierwsze zmniejszamy koszty budowy takich dachów, a po drugie łatwiej taki dach dobrze zaizolować i wyeliminować niekorzystne mostki ciepła, które zwiększają nam straty ciepła. I jeśli już mówimy o stratach ciepła to należy podkreślić, że jest to najważniejszy element, o jaki powinniśmy zadbać w naszych domach, a mianowicie powinniśmy dołożyć wszelkich starań, aby te straty zminimalizować.
Im mniejsze straty ciepła w budynku, tym bardziej uniezależniamy się od ceny nośnika energii, którą potrzebujemy do ogrzewania. Tak więc, ocieplajmy ściany i dachy materiałami o wysokich parametrach izolacyjnych oraz o odpowiedniej grubości. Montujmy energooszczędne okna, koniecznie na elewacji południowej i zachodniej, w ten sposób wykorzystamy zyski słoneczne zimą, a montując elementy zacieniające, może nie wyeliminujemy, ale przynajmniej zmniejszymy konieczność chłodzenia pomieszczeń.
Kolejne źródło strat ciepła to niestety najczęściej stosowany system wentylacji grawitacyjnej, który tylko pozornie jest bezkosztowy. Po pierwsze wymaga odpowiedniej ilości kanałów, zajmując potencjalną powierzchnię mieszkalną, a po drugie ogrzane przez system ogrzewania powietrze (czyli nasze pieniądze) wyrzuca do otoczenia. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest zainwestowanie w wysokosprawny system wentylacyjny z rekuperacją. Taki system zapewnia odpowiedni komfort użytkowy, czyste przefiltrowane powietrze oraz koszty ogrzewania niższe nawet o 20 proc. w stosunku do grawitacyjnego systemu.
Dla tak zaprojektowanego i zrealizowanego domu należy zadbać o odpowiednie instalacje ogrzewania, najlepiej płaszczyznowego, bo zapewnia lepszy komfort oraz system przygotowania ciepłej wody. Oczywiście obecne rozwój technologiczny i dostępność dają do wyboru szereg rozwiązań. Na szczególną uwagę zasługują pompy ciepła, których efektywność a także popularność bardzo wzrosła w ostatnich latach, szczególnie pompy ciepła powietrze woda. Trzeba podkreślić, że wraz z instalacją fotowoltaiczną stanowią świetne połączenie. Wszyscy zauważyliśmy wzrost zainteresowania ogniwami fotowoltaicznymi dzięki systemowi opustów raz programem Mój Prąd.
Wykorzystanie efektywnych systemów, praktycznie zeroemisyjnych to poprawa jakości naszego życia. Trzeba także dodać, że wspomniane rozwiązania wpisują się w zmiany w przepisach dotyczących efektywności energetycznej budynków po 2020 roku. Przepisy te wymagają wysokiej izolacyjności przegród budowalnych, przykładowo współczynnik przenikania ciepła dla ścian U zewnętrznych nie może być większy 0,2 W/m2K a dla dachu nie większy niż 0,15 W/m2K. Innym parametrem weryfikowanym dla nowobudowanych domów jednorodzinnych to wartość wskaźnika nieodnawialnej energii pierwotnej EP na poziomie nie większym niż 70 kWh/(m2rok) i należy podkreślić, że wspomniane wcześniej rozwiązania pozwolą na spełnienie tego warunku.
Podkreślając wagę efektywności energetycznej naszych domów nie zapominajmy o pozostałych aspektach. Domy powinny być budowane z materiałów, które nie są toksyczne dla mieszkańców i są bezpieczne w produkcji. Należy promować materiały budowlane produkowane w pobliżu inwestycji, aby zminimalizować negatywny wpływ transportu na środowisko, a także materiały pochodzące z recyklingu. Dodatkowo należy wziąć pod uwagę materiały zapewniający mieszkańcom komfort akustyczny. Oświetlenie wewnętrzne należy projektować tak, aby zapewnić bezpieczne i optymalne warunki przy minimalnym zużyciu energii. Istotną kwestią jest dbałość o otoczenie budynków, zachowanie bioróżnorodności oraz zagospodarowanie wody deszczowej, które powinno być obowiązkowe.
Odpowiedzią na te wyzwania jest udział Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego PLGBC w projekcie finansowanym z funduszu Horyzont 2020 – SMARTER Finance for Families. Celem projektu jest stworzenie m.in. pierwszego polskiego systemu certyfikacji wielokryterialnej budynków mieszkaniowych – Zielony Dom, uwzględniającego wspomniane wcześniej obszary.
Analizując sektor budownictwa wiemy, że budynki odpowiadają za 40 proc. całkowitego zużycia energii i 36 proc. emisji CO2 w Europie i jest to jednoznaczny sygnał do podjęcia zdecydowanych działań zapobiegających katastrofie klimatycznej.
Przed nami szereg wyzwań związanych z zaostrzającymi się przepisami UE, dążącymi do zmniejszenia energochłonności zasobów budowlanych. Zastosowanie w budownictwie rozwiązań energooszczędnych zgodnych z ideą zrównoważonego rozwoju może wyraźnie przyczynić się do poprawy jakości środowiska. Inwestorzy i deweloperzy dostosowując się do stawianych wymagań są zmuszeni do inwestowania w wysoce efektywnie energetycznie rozwiązania. Oczekiwaniem tego sektora jest pozyskiwanie narzędzi finansowych promujących zrównoważone inwestycje.
Realizując budownictwo o wysokiej efektywności energetycznej możemy liczyć na niskie koszty eksploatacyjne związane z niskim zużyciem energii. Jednak budownictwo zrównoważone jest czymś więcej – to także dbałość o środowisko naturalne i nasze zdrowie. Budownictwo zrównoważone, często zastępczo nazywane zielonym budownictwem to obszary związane z optymalizacją zużycia energii, efektywnym gospodarowaniem wodą, jakością powietrza wewnętrznego, ekologicznymi materiałami budowlanymi oraz odpowiedzialnym gospodarowanie odpadami także budowlanymi.
Efektywne energetycznie i środowiskowo domy posiadają wysokiej jakości przegrody zewnętrzne ze znacznie wyższą izolacyjnością cieplną, wydajniejszym systemem ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji lub zastosowaniem skutecznej wentylacji z rekuperacją. Zużycie energii minimalizowane jest poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Innym aspektem jest nie wykorzystywanie gruntów, które w istotny sposób wpływają na bioróżnorodność lub zieloną przestrzeń miasta. Odpowiednia lokalizacja inwestycji zmniejsza negatywny wpływ transportu na środowisko dzięki dostępowi do komunikacji publicznej – podkreśla Dorota Bartosz, Ekspert projektów Smarter Finance for Families oraz Build Upon² w Polskim Stowarzyszeniu Budownictwa Ekologicznego PLGBC.
Domy powinny być budowane z materiałów, które nie są toksyczne dla mieszkańców i są bezpieczne w produkcji. Należy promować materiały budowlane produkowane w pobliżu inwestycji, aby zminimalizować negatywny wpływ transportu na środowisko, a także materiały pochodzące z recyklingu. Dodatkowo należy wziąć pod uwagę materiały zapewniające mieszkańcom komfort akustyczny.
Zastosowane rozwiązania technologiczne powinny zapewnić komfort i zdrowie użytkowników gwarantując wysoką jakość powietrza wewnętrznego uwzględniając zagrożenie smogiem. Nie bez znaczenia dla naszego zdrowia jest jakość materiałów wykończeniowych nie zawierających substancji toksycznych. Oświetlenie wewnętrzne należy projektować tak, aby zapewnić bezpieczne i optymalne warunki przy minimalnym zużyciu energii. Projekty, które umożliwiają wprowadzenie naturalnego światła dziennego do budynku bez nadmiernego nasłonecznienia również są atrybutem zielonego domu.
Istotna kwestią jest dbałość o otoczenie budynków, które pozostając w symbiozie ze środowiskiem naturalnym pozwalają zachować wszystkie jego walory. Nadrzędnym elementem powinna być dbałość o bioróżnorodność, wykorzystanie rodzimej roślinności z minimalizowaniem konieczności jej podlewania. Zapewniajmy otwarte place zabaw, miejsce spotkań dla osób starszym w zielonym otoczeniu.
Wszystkie wspomniane obszary wymagają zrównoważonego finansowania. Odpowiedzią na te wyzwania jest udział Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego PLGBC w projekcie finansowanym z funduszu Horyzont 2020 – SMARTER Finance for Families. Celem projektu jest stworzenie programów „Zielone Domy i Zielone Hipoteki”, a dalej systemu certyfikacji wielokryterialnej budynków uwzględniającego wspomniane wcześniej obszary. Tak zrównoważone podejście do budynków będzie zintegrowane z odpowiednimi narzędziami finansowymi. W efekcie powstaje łańcuch partnerstwa pomiędzy inwestorami/deweloperami, jednostką certyfikującą i bankami. Produktem finalnym tej współpracy jest preferencyjny kredyt hipoteczny przyznawany na zielone, certyfikowane domy/mieszkania. Projekt rozpoczął się w maju 2019 roku i potrwa 2 lata.
