Przestrzenie, które tworzymy, w których mieszkamy i pracujemy, mają ogromny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. W ciągu ostatnich dwunastu miesięcy skala tego wpływu stała się jeszcze bardziej widoczna.
Dr inż. Dorota Bartosz
Ekspert projektów Smarter Finance for Families oraz Build Upon2 w Polskim Stowarzyszeniu Budownictwa Ekologicznego PLGBC
Pandemia i wywołany nią lockdown wpłynęły na to, jak postrzegamy nasze domy. Nasze oczekiwania i potrzeby związane z przestrzenią, którą zamieszkujemy wzrosły, dlatego tak ważne jest wdrażanie dobrych praktyk i rozwiązań, które mogą je zaspokoić i przynieść nam korzyści w postaci poprawy zdrowia i lepszego samopoczucia. Co możemy zrobić w naszych domach i mieszkaniach, by poprawić jakość życia, zaoszczędzić zasoby i obniżyć rachunki, a równocześnie zadbać o środowisko naturalne?
Zrównoważony, zielony dom jest oszczędny, komfortowy i prowadzony w poszanowaniu środowiska naturalnego. Przynosi korzyści finansowe, społeczne i środowiskowe. Użytkowanie domu w sposób zrównoważony wpływa na niższe koszty utrzymania, wynikające z oszczędności wody, energii i z rzadszych remontów. Zielony dom to także lepszy stan zdrowia i dobre samopoczucie mieszkańców, a także mniejsze obciążenie środowiska naturalnego poprzez zmniejszanie emisji CO2.
Jakie obszary i cechy charakteryzują zrównoważony dom? Poniżej kilka wybranych, z których sporą część można z łatwością wdrożyć w codziennym życiu.
Jakość powietrza w pomieszczeniach
Bardzo istotną rolę w kontekście zdrowia i dobrego samopoczucia odgrywa jakość powietrza w przestrzeniach zamkniętych. Wysoka jakość powietrza wewnętrznego pozwala uniknąć przewlekłych problemów zdrowotnych, wynikających z długotrwałego narażenia na zanieczyszczenia, wilgoć czy pleśń. Aby jakość powietrza wewnętrznego była dobra, należy zadbać o jego odpowiednią wymianę i filtrację.
Wentylacja grawitacyjna, która na chwilę obecną jest standardem w budownictwie mieszkaniowym, nie zapewni odpowiedniej wymiany powietrza bez świadomych działań użytkowników. Należy pamiętać o otwieraniu nawiewników okiennych, co umożliwia odpowiedni dopływ powietrza z zewnątrz, a także o tym, aby nie zaklejać, nie zasłaniać i nie zmniejszać kratek i kanałów wentylacyjnych, przez które powietrze z wewnątrz jest wywiewane.
Warto podkreślić, że cykl wymiany powietrza w budynkach powinien przebiegać nieprzerwanie, w sposób ciągły, natomiast poprawne działanie wentylacji grawitacyjnej zależne jest od warunków atmosferycznych. Rozwiązaniem dla tego problemu może być zastosowanie wentylacji hybrydowej, która pozwala na wymianę powietrza w sposób naturalny przy sprzyjających warunkach atmosferycznych, a w sposób mechaniczny gdy poprawne działanie wentylacji naturalnej nie jest możliwe.
Najbardziej efektywnym pod względem jakości powietrza wewnętrznego, a co za tym idzie – zdrowia i komfortu mieszkańców, jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła. Zapewnia ona stałą, odpowiednią wymianę i filtrację powietrza we wszystkich pomieszczeniach, co wpływa znacząco na dobre samopoczucie mieszkańców.
Oszczędność energii
Mniejsze zużycie energii na ogrzewanie, wentylację i przygotowanie ciepłej wody to niższe miesięczne rachunki za media. Przekłada się to także na zmniejszenie emisji CO2, co oznacza mniejsze obciążenie środowiska.
W kontekście zarządzania efektywnością energetyczną w budynkach należy pamiętać o codziennych nawykach, takich jak zakręcanie grzejników na czas naszej nieobecności w domu, czy intensywne i krótkie wietrzenie pomieszczeń przy wyłączonych grzejnikach. Nie należy również zostawiać urządzeń elektrycznych w trybie czuwania – jeśli to możliwe, należy odłączać je od zasilania w czasie naszej nieobecności (dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie listwy zasilającej, którą wyłącza się jednym ruchem).
W przypadku budowy lub modernizacji budynku mieszkalnego, niezwykle ważne w kontekście oszczędności energii jest takie docieplenie ścian zewnętrznych i dachu, które pozwoli na zminimalizowanie strat ciepła, dzięki czemu koszty ponoszone w związku z ogrzewaniem budynku będą niższe. Z kolei aby ponosić niższe miesięczne koszty związane z energią elektryczną warto rozważyć zastosowanie odnawialnych źródeł energii.
Oświetlenie
Światło dzienne odgrywa bardzo ważną rolę w życiu człowieka – odpowiednia jego ilość dostarczana organizmowi przekłada się na pozytywny nastrój i energię do działania, a także poprawę samopoczucia. Ponieważ ponad 90 proc. czasu spędzamy w budynkach, ważne jest, aby były one odpowiednio doświetlone. Dlatego należy zadbać zarówno o optymalny dostęp do światła naturalnego, jak i o odpowiednie oświetlenie sztucznym.
Wymiana standardowego oświetlenia na oświetlenie LED o odpowiedniej barwie (najlepiej neutralnej lub ciepłej), nie tylko pozytywnie wpłynie na samopoczucie mieszkańców, ale przełoży się również na niższe rachunki za energię elektryczną.
Oszczędność wody
Bardzo ważnym aspektem zrównoważonego domu jest odpowiednie gospodarowanie wodą. Zmniejszenie jej zużycia, podobnie jak w przypadku działań związanych z oszczędnością energii, także znajdzie odzwierciedlenie w niższych rachunkach.
W celu oszczędzania wody niezbędne jest wdrożenie prostych rozwiązań, a także zmiana nawyków mieszkańców. Zastosowanie w bateriach kranowych perlatorów, które napowietrzają wodę, znacznie ogranicza jej zużycie, ilość produkowanych ścieków, a także ilość energii potrzebnej do jej podgrzania. Szybkie i krótkie kąpiele pod prysznicem zamiast kąpieli w wannie wypełnionej wodą, zakręcanie kurków podczas szczotkowania zębów czy namydlania dłoni to kolejne działania, które w szybki i łatwy sposób pozwolą na oszczędzanie wody. Kupując sprzęt AGD należy kierować się informacjami zawartymi na etykietach energetycznych, a podczas użytkowania wybierać programy eko/oszczędne. Pralkę i zmywarkę należy uruchamiać dopiero wtedy, kiedy są wypełnione. Bardzo ważne jest również odpowiednie dobranie spłuczek toaletowych podczas ich zakupu oraz umiejętne korzystanie z nich, poprzez wybieranie odpowiedniej ilości wody do spłukiwania. Ważne jest także, aby nie wyrzucać do toalety żadnych odpadów, ponieważ ich spłukanie wymaga większej ilości wody.
Równie ważnym sposobem na ograniczenie marnowania wody, popularnym głównie w domach jednorodzinnych, jest gromadzenie i wykorzystanie wody deszczowej, np. do podlewania roślin w ogrodzie.
Warto mieć także na uwadze możliwość zastosowania systemu odzysku wody szarej, czyli wody pochodzącej np. z mycia rąk, naczyń czy prysznica, do spłukiwania toalety lub podlewania ogrodu.
Wszystkie wymienione powyżej działania pozwolą nie tylko na obniżenie miesięcznych rachunków, ale również, a może przede wszystkim, na realne zmniejszenie zużycia wody, której ochrona, w dobie zmian klimatycznych i występujących coraz częściej susz, jest niezwykle istotna.
Zdrowe i bezpieczne materiały
Zastosowanie wysokiej jakości przyjaznych środowisku i bezpiecznych dla zdrowia materiałów budowlanych i wykończeniowych minimalizuje występowanie szkodliwych dla zdrowia substancji w pomieszczeniach. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko zachorowania na choroby układu oddechowego, alergie i nowotwory. Takie materiały są również bardziej trwałe, co minimalizuje ryzyko ewentualnych awarii i konieczność napraw lub dodatkowych remontów.
Przy wyborze materiałów wykończeniowych (farby, inne powłoki i kleje czy materiały, z jakich są wykonane meble) należy kierować się informacjami dotyczącymi składu, zawartymi na etykietach. Można w ten sposób uniknąć zastosowania materiałów zawierających lotne związki organiczne (LZO) czy formaldehyd, które są szkodliwe zarówno dla zdrowia, jak i dla środowiska naturalnego.
Bardzo ważne jest również wybieranie materiałów pochodzenia naturalnego, materiałów które można ponownie użyć lub poddać recyklingowi.
Bioróżnorodność
Ogromny wpływ na jakość naszego życia ma również obecność zieleni w naszym otoczeniu.
W celu utrzymania różnorodności biologicznej w otoczeniu zewnętrznym należy sadzić drzewa i inne rośliny rodzime, które są odporne na suszę i których nie trzeba dodatkowo podlewać (doskonałym przykładem są łąki kwietne). Nasadzenia w sąsiedztwie dróg, parkingów lub chodników są doskonałym sposobem na poprawę małej retencji wody w mieście i bilansu wodnego. Drzewa, poza tym, że dają cień, zatrzymują też wilgoć, niwelują wyspy ciepła w mieście (temperatura pod koronami drzew nawet w upalne dni jest niższa nawet o 4°C), a także pochłaniają dwutlenek węgla oraz inne zanieczyszczenia.
Dostęp do natury powinien być możliwy także z wewnątrz budynku – widok zielonej przestrzeni za oknem pozytywnie wpływa na samopoczucie i dobry sen.
Dla deweloperów i inwestorów
Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego PLGBC opracowało i wdrożyło wielokryterialny certyfikat dla domów i mieszkań ZIELONY DOM, skierowany do deweloperów mieszkaniowych i inwestorów prywatnych. Certyfikat jest gwarancją wysokiej efektywności energetycznej budynków, komfortu użytkowników i poszanowania środowiska. Został on opracowany w ramach programu Zielony Dom i Zielona Hipoteka, który jest wdrażany w krajach partnerskich projektu SMARTER Finance for Families, finansowanego z programu ramowego UE Horyzont 2020.
Certyfikat zawiera szereg kryteriów potwierdzających wysoką jakość, efektywność energetyczną oraz zminimalizowanie negatywnego wpływu inwestycji na środowisko naturalne. Wyróżnia deweloperów/inwestorów, których świadome i odpowiedzialne działania podnoszą jakość życia nabywców oraz przynoszą korzyści dla środowiska.
Ponadto, w ramach programu Zielony Dom i Zielona Hipoteka, nabywcy domów i mieszkań posiadających certyfikat ZIELONY DOM otrzymują możliwość uzyskania kredytu hipotecznego na bardziej atrakcyjnych warunkach, dzięki współpracy PLGBC z Bankiem Ochrony Środowiska i BNP Paribas.
Wybieraj świadomie
– Warto świadomie wybierać rozwiązania zrównoważonego budownictwa w kontekście niskiego zużycia energii i wody, przy zachowaniu wysokiej jakości powietrza oraz dbałości o środowisko i otoczenie. Trzeba myśleć o działaniach przyjaznych środowisku, dla lepszego życia i przyszłości nie tylko naszej ale także przyszłych pokoleń. Pamiętajmy, że mamy na to wpływ – podsumowuje dr inż. Dorota Bartosz, ekspert projektów Smarter Finance for Families oraz Build Upon2 w Polskim Stowarzyszeniu Budownictwa Ekologicznego PLGBC.
